28.04.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararı bu hafta oldukça konuşulmuştur. Yıllardır tartışılan ve hakkında birçok uyuşmazlığın bulunduğu “Kadının Soyadı” hususu bu kararla birlikte yeniden düzenlenecektir.

Türk Medeni Kanunu 184. Maddesi ile; “Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir” şeklinde kadının soyadını düzenleyen hüküm iptal edilmiştir.

Karara ilişkin başvuruyu yapan yerel mahkeme “…erkeğin doğumla kazandığı soyadını ömrü boyunca kullanması mümkün iken aynı hakkın kadına tanınmadığı…” vb. hususları gerekçe göstererek ilgili kanun maddesinin eşitlik ilkesine aykırı olduğunu belirtmiştir.

Anayasa Mahkemesi söz konusu başvuruyu incelerken; kadının evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra da kullanmasına izin verilmemesinin hak ihlaline yol açtığı ileri sürülmek suretiyle AİHM ve Anayasa Mahkemesine birçok bireysel başvuru yapıldığı ifade edilmiştir.

Söz konusu kararın gerekçesi; benzer durumlarda olanlara farklı muamele yapılmasında kamu otoritesinin bir ölçüde takdir yetkisi bulunsa da, sırf cinsiyet temelli farklı muamele halinde bu takdir yetkisinin daraldığı; her ne kadar nüfus kayıtlarındaki karışıklığın önlenmesi ve soy bağının tespitinde kamu yararı bulunsa da, kamu yararının tek yolunun  kadının evlendikten sonra kendi soyadını eşinin soyadının önünde kullanması olamayacağı ve işbu durumun kadın/erkek arasındaki eşitlik ilkesini ihlal ettiği şeklinde özetlenebilir.

Son olarak belirtmek gerekir ki; Anayasa mahkemesi kararı 28/04/2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmışsa da henüz yürürlüğe girmemiştir. Söz konusu iptal kararı yayımlanma tarihinden itibaren 9 ay sonra yürürlüğü girecektir. Bir nevi Anayasa Mahkemesi, Kanun Koyucuya bu husus hakkında düzenleme yapması için zaman tanımıştır. Hal böyle olunca söz konusu düzenlemenin nasıl olacağını beklemek daha doğru olacaktır.

                                                                                                                                                                                        Av. Emir Abdullah ÖZÇELİK

28.04.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararı bu hafta oldukça konuşulmuştur. Yıllardır tartışılan ve hakkında birçok uyuşmazlığın bulunduğu “Kadının Soyadı” hususu bu kararla birlikte yeniden düzenlenecektir.

Türk Medeni Kanunu 184. Maddesi ile; “Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir” şeklinde kadının soyadını düzenleyen hüküm iptal edilmiştir.

Karara ilişkin başvuruyu yapan yerel mahkeme “…erkeğin doğumla kazandığı soyadını ömrü boyunca kullanması mümkün iken aynı hakkın kadına tanınmadığı…” vb. hususları gerekçe göstererek ilgili kanun maddesinin eşitlik ilkesine aykırı olduğunu belirtmiştir.

Anayasa Mahkemesi söz konusu başvuruyu incelerken; kadının evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra da kullanmasına izin verilmemesinin hak ihlaline yol açtığı ileri sürülmek suretiyle AİHM ve Anayasa Mahkemesine birçok bireysel başvuru yapıldığı ifade edilmiştir.

Söz konusu kararın gerekçesi; benzer durumlarda olanlara farklı muamele yapılmasında kamu otoritesinin bir ölçüde takdir yetkisi bulunsa da, sırf cinsiyet temelli farklı muamele halinde bu takdir yetkisinin daraldığı; her ne kadar nüfus kayıtlarındaki karışıklığın önlenmesi ve soy bağının tespitinde kamu yararı bulunsa da, kamu yararının tek yolunun kadının evlendikten sonra kendi soyadını eşinin soyadının önünde kullanması olamayacağı ve işbu durumun kadın/erkek arasındaki eşitlik ilkesini ihlal ettiği şeklinde özetlenebilir.

Son olarak belirtmek gerekir ki; Anayasa mahkemesi kararı 28/04/2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmışsa da henüz yürürlüğe girmemiştir. Söz konusu iptal kararı yayımlanma tarihinden itibaren 9 ay sonra yürürlüğü girecektir. Bir nevi Anayasa Mahkemesi, Kanun Koyucuya bu husus hakkında düzenleme yapması için zaman tanımıştır. Hal böyle olunca söz konusu düzenlemenin nasıl olacağını beklemek daha doğru olacaktır.

Av. Emir Abdulah ÖZÇELİK